केदारनाथ
केदारनाथ
केदारनाथ
उत्तर प्रदेशाच्या मध्य कुमाऊँ भागातील अखिल भारतीय महत्त्वाचे तीर्थक्षेत्र. हे बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी व चारी धामांपैकी एक असून, गढवाल जिल्ह्यात पौडीपासून वायव्येस ७२ किमी., ३,६४३ मी.
उंचीवर आहे. याच्या मागील महापंथ मार्गावर ६ किमी. भैरवझापी कड्यावरून पूर्वी भाविक देहत्याग करीत असत. ७,९१३ मी. उंचीचे केदारनाथ शिखर मंदिरामागे १३ किमी. आहे. येथील वस्ती २५ – ३० घरांची असून तीही अक्षय्यतृतीयेपासून दिवाळीपर्यंत असते; त्यानंतर मंदिर बंद होऊन लोक उखीमठ येथे जातात.
मुख्य पुजारी अथवा रावळ नेहमी दक्षिणेतला असतो. येथे मंदाकिनीचे उगमस्थान व आद्य शंकराचार्यांची समाधी आहे. स्वयंभू पिंडीवरचे केदारनाथाचे सध्याचे देऊळ अहिल्याबाईने जीर्णोद्धार केलेले आहे. पंचकेदारांपैकी इतर चार तुंगनाथ, रुद्रनाथ, मध्यमहेश्वर व कल्पेश्वर यांची स्थाने आसपासच आहेत.
ओक, शा. नि.
स्त्रोत: मराठी विश्वकोश
अंतिम सुधारित : 10/7/2020
आळंदी : महाराष्ट्रातील सुप्रसिद्ध तीर्थक्षेत्र. हे...
घृष्णेश्वर : औरंगाबाद जिल्ह्यातील ते तीर्थक्षेत्र ...
परभणी जिल्ह्यातल्या जिंतूर शहराजवळ वसलेल्या नेमगिर...
नाशिक-पेठ रस्ता वा नाशिक-दिंडोरी रस्त्यावरूनही जात...
