मनोविकारांवरचे उपचार

प्रस्तावना

निरनिराळया मनोविकारांवर काय उपचार केले जातात याची सर्वसाधारण लोकांना अत्यंत कमी माहिती असते. सहसा मंत्रतंत्र, मारझोड, उपेक्षा अशा गोष्टींचाच प्रचार होतो. अंधश्रध्दा ही मोठी समस्या असते. आधुनिक उपचार म्हणजे केवळ शॉक नाही तर मनोरुग्णालयात डांबून ठेवणे अशीही कल्पना असते. या बाबत आपण थोडी माहिती करून घेऊ या.

मानसिक आजारांवरच्या उपचारांचे प्रकार

• तातडीचे उपचार
• मानसोपचार
• औषधे
• पुनर्वसन
• रुग्णालयात ठेवून उपचार करणे.
• शॉक्स ट्रिटमेंट

गंभीर मानसिक आजारांचे उपचार जरा जास्त अवघड व दीर्घ मुदतीचे असतात. भ्रमिष्टावस्था, अतिनैराश्य, उन्माद, इत्यादींचे मनोरुग्ण ब-याच वेळा दीर्घकाळ रुग्णालयात ठेवावे लागतात. योग्य औषधोपचाराने त्यांची अवस्था निदान आटोक्यात राहू शकते. समाजात यातल्या काही जणांचे पुनर्वसनही करता येते.

मानसोपचारतज्ज्ञ

साधारण मनोविकारांवरचे उपचार तर ब-याच प्रमाणात यशस्वी होतात. असे मनोरुग्ण इतरांप्रमाणे सामान्य जीवन जगू शकतात व आपापले व्यवसाय करू शकतात.

सदोष व्यक्तिमत्त्वावर फारसे उपचार लागत नाहीत. अशा आजारांत नातेवाईक, मित्र यांच्यावरही जबाबदारी असते ती त्या व्यक्तीला मानसिक आधार व मदत देण्याची. योग्यवेळी रोगनिदान झाले, औषधोपचार मिळाले तर सर्वांच्या मदतीने बहुतांश मनोरुग्ण चांगले जीवन जगू शकतील. यासाठी मानसोपचारतज्ज्ञ किंवा मानसिक आरोग्यकेंद्राचे डॉक्टर मदत करतील. यापुढे प्राथमिक आरोग्यकेंद्रातही ही सेवा मिळू शकेल अशी आशा आहे.

लेखक : डॉ. श्याम अष्टेकर

(MBBS, MD community Medicine)

संदर्भ : आरोग्याविद्या