कोंबड्यांचे प्रकार व उपलब्धता

देशी प्रकार/ परसदारातील प्रकार

अ. कारी निर्भिक (असील संकरीत)

असीलचा खरा अर्थ आहे खरे किंवा शुध्द. असील ही जात तिच्या लढवय्येपणा, उच्च कार्यक्षमता, दिमाखदार रुप आणि संघर्ष कौशल्यांसाठी परिचित आहे.  झुंज देण्याच्या तिच्या उपजत गुणांमुळे या देशी जातीला असील हे नांव दिले असावे. या महत्वाच्या जातीचे मूळ स्थान आंध्रप्रदेश असावे असे म्हणतात. या जातीतील चांगल्या प्रकारच्या कोंबड्यांची झुंज लावली जाते आणि देशभरात लोक त्यांच्या झुंजी आयोजित करीत असतात. असील ही जात मोठ्या हाडा-पेराची आणि राजेशाही दिसणारी आणि दिमाखदार रुप असलेली आहे. यातील नर कोंबड्यांचे प्रमाणित वजन ३ ते ४ किलो तर मादी कोंबड्यांचे वजन २ ते ३ किलो असते.
• लैंगिकदृष्ट्या पक्व पक्ष्याचे वजन १९६ दिवस असते.
• वार्षिक अंडी उत्पादन (संख्या) ९२
• ४० व्या आठवड्यात अंड्याचे वजन (ग्रॅम) ५०

ब. कारी श्यामा (कडकनाथ संकरीत)

या जातीचे स्थानिक नांव "कालामासी" असे आहे ज्याचा अर्थ काळी मांस असलेली कोंबडी.  मध्य प्रदेशातील झाबुआ आणि धार जिल्हे आणि राजस्थान तसेच गुजरातलगतचे जिल्हे मिळून अंदाजे ८०० चौरस मैलांचा प्रदेश या जातीचे मुळ उगमस्थान समजले जाते. आदिवासी, स्थानीय निवासी आणि ग्रामीण गरीब लोक बहुतांशी या जातीच्या कोंबड्या पाळतात. हा पक्षी पवित्र समजला जातो आणि दिवाळीनंतर देवीला त्याचा बळी चढवला जातो.

एक दिवसाच्या पिलांचा रंग निळसर ते काळा असतो आणि पाठीवर अनियमित गडद पट्टे असतात.

या जातीचं मांस काळे असले आणि पाहायला अयोग्य वाटले तरी ते चविष्ट त्याचबरोबर औषधी असल्याचे मानले जाते.

आदिवासी लोक कडकनाथचं रक्त मानवांच्या जुनाट आजारांमध्ये उपचारांमध्ये वापरतात आणि त्याचे मांस कामोत्तेजक म्हणून सेवन करतात.

मांस आणि अंडी प्रथिनं (मांसामध्ये २५.४७ टक्के) आणि लोह यांनी समृध्द असल्याचे मानले जाते.

२० आठवड्यांनी शरीराचं वजन ९२० ग्रॅम

लैंगिकदृष्ट्या पक्वावस्थेत वय १८० दिवस

वार्षिक अंडी उत्पादन (संख्या) १०५

४० आठवड्यांनी अंड्याचे वजन ४९ ग्रॅम

गर्भधारणक्षमता (%) ५५

उबवणक्षमता FES (%) ५२

क. हितकारी (उघड्या गळ्याची संकरीत)

उघड्या गळ्याची जात ही तुलनेने मोठ्या आकाराची आणि लांब नळीदार मानेची असते. नांवावरुन लक्षात येते की, या पक्ष्यांची मान पूर्णतः उघडी असते किंवा मानेच्या पुढल्या भागात केवळ थोडेसे पंख दिसून येतात.

नर कोंबडे लैंगिकदृष्ट्या पक्वावस्थेत येतात तशी त्यांची उघडी त्वचा विशेषत्वाने लाल रंगाची होते.

उघड्या मानेच्या कोंबडी मूळ ठिकाण केरळमधील त्रिवेंद्रम असल्याचे मानले जाते.

२० आठवड्यांनी शरीराचे वजन १००५ ग्रॅम

लैंगिकदृष्ट्या पक्वावस्थेत वय २०१ दिवस

वार्षिक अंडी उत्पादन (संख्या) ९९

४० आठवड्यांनी अंड्याचे वजन ५४ ग्रॅम

गर्भधारणक्षमता ६६

उबवणक्षमता FES (%) ७१

ड. उपकारी (फ्रीझल संकरीत)

स्थानीय जातींच्या आधारे विकसित आगळ्या प्रकारचे भटकणारे पक्षी, दिसायला देशी कोंबड्यांसारखे, हवामानाशी जुळवून घेण्याची आणि रोगप्रतिकाराची चांगली क्षमता, अपवादात्मक वाढ आणि उत्पादन कार्यक्षमता.

परसदारातील कुक्कुट पालन व्यवस्थेसाठी सर्वात योग्य.

विविध प्रकारच्या शेती-हवामान स्थितींकरिता सुयोग्य अशा उपकारीच्या चार जाती उपलब्ध आहेत.

1. कडकनाथ x देहलम लाल
2. असील x देहलम लाल
3. उघड्या गळ्याची x देहलम लाल
4. फ्रीझल x देहलम लाल

कार्यक्षमतेविषयी रुपरेषा

लैंगिक पक्वतेच्या वेळी वय १७०-१८० दिवस

वार्षिक अंडी उत्पादन १६५-१८० अंडी

अंड्याचा आकार ५२-५५ ग्रॅम

अंड्याचा रंग करडा

अंड्याची गुणवत्ता – उत्कृष्ट अंतर्गत गुणवत्ता

जीवित्व क्षमता ९५ टक्क्यांहून अधिक

हवामानानुसार कार्यक्षम आणि उत्तम अन्नशोधक

कुक्कुटपालनविषयक प्रकल्प संचालनालय, हैदराबाद (ICAR) इथल्या जाती

अ. वनराजा

• ग्रामीण आणि आदिवासी क्षेत्रात परसदारातील संगोपनासाठी योग्य, हैदराबादच्या कुक्कुटपालन प्रकल्प संचालनालय (ICAR) द्वारे विकसित.
• आकर्षक पिसारा असलेला दुहेरी फायद्याचा हा बहुरंगी पक्षी आहे.
• कोंबड्यांच्या सामान्य रोगांच्या विरोधात उत्तम प्रतिकार क्षमता आणि मुक्त संख्येत संगोपनासाठी जुळवून घेण्यास सक्षम.
• नियमित आहार व्यवस्थेत वनराजा नर कोंबडे वयाच्या ८ व्या आठवड्यांत मध्यम शरीराचे वजन गाठतात.
• कोंबडी एका अंडीचक्रामध्ये १६०-१८० अंडी घालते.
• त्यांच्या तुलनेनं हलक्या वजनामुळं आणि गुडघा ते घोट्यापर्यंतच्या लांब शरीरामुळं, हे पक्षी स्वतःच परभक्षी पक्ष्यांपासून स्वतःचं रक्षण करु शकतात अन्यथा परसदारी पाळलेल्या कोंबड्यांना हा धोका सर्वाधिक असतो.

ब. कृषीब्रो

• कुक्कुटपालनविषयक प्रकल्प संचालनालय (ICAR), हैदराबादद्वारे विकसित.
• बहुरंगी व्यवसायिक ब्रॉयलर पिल्ले
• २.२ खाद्य परिवर्तन गुणोत्तरासह वयाच्या ६ व्या आठवड्यापर्यंत शरीराचे वजन गाठतात.
• वयाच्या ६ व्या आठवड्यापर्यंत या पक्षाची जीवित्वाची क्षमता ९७ टक्के आहे.
• या पक्ष्यांची पिसे आकर्षक रंगाची असतात आणि समशीतोष्ण हवामानाच्या परिस्थितीशी ते चांगल्या प्रकार जुळवून घेतात.
• व्यवसायिक कृषीब्रो ही जात कोंबड्यांच्या रानीखेत आणि संक्रामक बरसल यांच्यासारख्या सामान्य रोगांना प्रतिकारक्षम असते.
• फायदेः मजबूत, चांगल्या प्रकार जुळवून घेणारी आणि जिवंत राहण्याची उत्तम क्षमता.

या जाती प्राप्त करण्यासाठी कृपया संपर्क साधाः
संचालक
कुक्कुटपालनविषयक प्रकल्प संचालनालय
राजेंद्र नगर, हैदराबाद - 500030
आंध्र प्रदेश, भारत. , .
दूरध्वनी :- 91-40-24017000/24015651
फॅक्स : - 91-40-24017002
ई-मेल: pdpoult@ap.nic.in

कर्नाटक पाळीवप्राणी मत्स्यविज्ञान आणि विद्यापीठ बंगलोरद्वारे विकसित जाती

कुक्कुटपालन विज्ञान विभाग, शेतीविषयक विज्ञान विद्यापीठ, बंगलोर, विद्यमान कर्नाटक
पाळीवप्राणी मत्स्यविज्ञान आणि विद्यापीठ, बंगलोर

या जातीची कोंबडी एका वर्षात गिरीरीज कोंबडीपेक्षा १५-२० अंडी अधिक देते आणि कर्नाटक पाळीवप्राणी मत्स्यविज्ञान आणि विद्यापीठ, बंगलोर द्वारे २००५ मध्ये ही जात वापरात आणली गेली. स्वर्णधारा कोंबड्यांची उच्च अंडी उत्पादनाची क्षमता असते आणि अन्य स्थानिक जातींच्या तुलनेत त्यांची वाढ चांगली होते आणि मिश्र तसेच परसदारातील संगोपनासाठी त्या चांगल्या आहेत. गिरीराजा जातीच्या तुलनेत, स्वर्णधारा जात ही आकाराने लहान आणि हलक्या वजनाची असते, त्यामुळे त्यांना जंगली मांजर आणि कोल्ह्यांसारख्या परभक्षी प्राण्यांपासून पळून जाणे सोपे जाते. या पक्षाचं संगोपन त्याची अंडी आणि मांसासाठी केले जाते. उबवल्यानंतर हा पक्षी २२-२३ व्या आठवड्यात परिपक्व होतो.
• मादी अंदाजे ३ किलो वजनाची होते तर नर अंदाजे ४ किलो वजनाचे होतात.
• स्वर्णधारा कोंबड्या एका वर्षात अंदाजे १८०-१९० अंडी देतात.

या जाती प्राप्त करण्यासाठी कृपया संपर्क साधाः
प्राध्यापक आणि प्रमुख,
पक्षी उत्पादन आणि व्यवस्थापन विभाग,
कर्नाटक पाळीवप्राणी मत्स्यविज्ञान आणि विद्यापीठ,
हेब्बल, बंगलोरः 560024.   दूरध्वनी: (080) 23414384 किंवा 23411483 (एक्सटेन्शन)201.
अन्य स्थानीय जाती

अन्य स्थानीय जाती

जात	मूळ निवासी प्रदेश
अंकलेश्वर	गुजरात
असील	आंध्र प्रदेश आणि मध्य प्रदेश
बुसरा	गुजरात आणि महाराष्ट्र
चित्तगाँग	मेघालय आणि त्रिपुरा
4दानकी	आंध्र प्रदेश
दाओथिगीर	आसाम
घगुस	आंध्र प्रदेश आणि कर्नाटक
हरीघाटा ब्लॅक	पश्चिम बंगाल
कडकनाथ	मध्य प्रदेश
कलास्थी	आंध्र प्रदेश
काश्मीर फेव्हरोला	जम्मू आणि काश्मीर
मिरी	आसाम
निकोबारी	अंदमान आणि निकोबार
पंजाब ब्राऊन	पंजाब आणि हरियाणा
तेल्लीचेरी	केरळ

 

स्त्रोत : पोर्टल कन्टेट टिम