स्वरयंत्रसूज
अन्न गिळताना, पाणी पिताना गळयाची जी घाटी वरखाली होते तेच स्वरयंत्र असते. स्वरयंत्रापासूनच श्वासनलिकेची सुरुवात होते. स्वरयंत्राची दोन कामे असतात.
हवेशिवाय दुसरा कोठलाही पदार्थ श्वासनलिकेत जात असल्यास आकसून रस्ता बंद होतो किंवा खोकल्याने (ठसका) तो पदार्थ बाहेर ढकलला जातो. स्वरयंत्राचे दुसरे महत्त्वाचे काम म्हणजे हवेच्या मदतीने आवाज काढणे. यासाठी त्यात दोन स्वरस्नायू असतात. हे स्वरस्नायू ताणून उंच स्वर काढता येतो.कारणे
स्वरयंत्राची सूज सर्दी-पडसे, घसासूज या अनेक आजारांत येते. तसेच स्वरयंत्राला सतत ताण - जादा काम (उदा. भाषण, भजन, इ.), उतारवयात होणारा स्वरयंत्राचा कर्करोग, इत्यादी कारणांमुळे सूज येते. प्रदूषित हवेमुळेही स्वरयंत्राला सूज येऊ शकते.रोगनिदान
स्वरयंत्राला सूज येण्याची निश्चित लक्षणे चिन्हे म्हणजे आवाज बसणे, घोगरेपणा आणि कोरडा खोकला (ढास) होत. उतारवयात काही उघड कारण नसताना आवाजात फरक (घोगरेपणा, इ.) पडल्यास कर्करोगाची शक्यता असते. अशा वेळी ताबडतोब तज्ज्ञाकडे पाठवा. अशा वेळी स्वरयंत्राची तपासणी आवश्यक असते.उपचार
सर्दी-पडसे, घसासूज. श्वासनलिका दाह, इत्यादी आजारांबरोबर जिवाणू दोषामुळे स्वरयंत्रसूज येते. यासाठी जंतुविरोधी कोझाल, टेट्रा, इत्यादी औषधांनी थांबते. गाणी-भजने, इत्यादींमुळे येणारी सूज स्वरयंत्राला चांगली विश्रांती दिली, की बहुधा आपोआप थांबते. याबरोबर गरम पाणी पिणे, दूध-हळद याचाही चांगला उपयोग होतो. मात्र 10-15 दिवसांतही आराम पडत नसल्यास तज्ज्ञाकडे पाठवावे. ढांस (कोरडा खोकला) थांबत नसल्यास कोडीन गोळी द्यावी.
लेखक : डॉ. श्याम अष्टेकर (MBBS, MD community Medicine)
संदर्भ : आरोग्यविद्या
अंतिम सुधारित : 7/7/2020
तोंडामध्ये आकडे असलेल्या परजीवी कृमीला ‘अंकुशकृमी...
अतिसार म्हणजे वारंवार मलप्रवृत्ती होणे, मल पातळ हो...
रक्त सगळीकडे पोहोचायचे तर रक्तप्रवाहामध्ये काही दा...
महिलांमध्ये त्वचेवर गांधी उठण्याची तक्रार मोठ्या प...
