वन संरक्षणासाठी 'हॅलो फॉरेस्ट'

वनाचे संरक्षण व संवर्धन व्हावे, यासाठी शासन अनेक उपक्रम राबवित आहे. प्रशासन लोकाभिमुख होऊन वन विभागाशी निगडीत असणाऱ्या विविध प्रश्नांची उत्तरे नागरिकांना तत्काळ मिळावित म्हणून वन विभागातील अधिकारी, कर्मचारी व जनता यांच्यामध्ये संवादावर भर दिला जात आहे. याचाच एक भाग म्हणजे सामान्य नागरिकांना वनाबाबतची अचूक आणि शास्त्रशुद्ध >माहिती सतत मिळावी, त्यांच्या समस्यांचे निराकरण व्हावे म्हणून शासन सरसावले असून शासनाच्या महसूल व वन विभागाने यासाठी ५ जानेवारी २०१७ रोजी 'हॅलो फॉरेस्ट' या कॉल सेंटरची (हेल्प लाईन) स्थापना केली आहे. १९२६ हा टोल फ्री क्रमांक असणारे हे कॉल सेंटर बोरीवली (मुंबई) येथे सुरु करण्यात आले आहे. याविषयी जाणून घेऊया...

पर्यावरणीय जीवनचक्रातील प्रत्येक घटक हा एकमेकांवर अवलंबून असतो. त्याप्रमाणेच मानव हा आधीपासूनच जंगलांवर अवलंबून होता. पूर्वी तो कंदमुळे खाऊन जगत होता तर आज कृषी घटकांवर. मानवी जीवन सुखकर करायचे असेल तर मानवाला बदलावे लागेल. वाढत चाललेली लोकसंख्या, औद्योगिकीकरण, नागरिकीकरण, मुलभूत सोयीसुविधा यासाठी वनांवर दिवसेंदिवस ताण पडत आहे. हा ताण कमी करण्यासाठी, मानवाच्या अस्तित्वासाठी वन संरक्षण व संवर्धन ही काळाची गरज आहे.

संत तुकाराम यांनी आपल्या अभंगात चारशे वर्षांपूर्वी समाजाला “वृक्षवल्ली आम्हा सोयरे वनचरे” असा संदेश दिला असून यातूनच सर्वांचे हित आहे. सर्वांचे भवितव्य सुधारेल आणि जीवन सुलभही होईल. आपल्यासाठी आणि आपल्या भावी पिढीसाठी प्रत्येकाने एक झाड लावून त्याच्या संवर्धनासाठी प्रयत्नशील असायला हवे. यामुळे आपल्या राज्यावर येणारी अनेक नैसर्गिक संकटे रोखता येतील आणि शाश्वत विकासही प्रत्यक्षात साधता येईल.

राज्याचे एकूण क्षेत्रफळ हे ३ लाख ७ हजार ७१३ चौ.कि.मी. असून त्यापैकी ६१ हजार ६५२ चौ.कि.मी. वनक्षेत्र आहे. भौगोलिक क्षेत्राशी पडताळा केल्यास एकूण क्षेत्रफळाच्या २०.०४ टक्के क्षेत्र हे वनाच्छादित आहे. राज्य शासनाच्या वन विभागाने राज्यात ३३ टक्के क्षेत्र हे वनाच्छादित करण्याचा निर्णय घेतला आहे. यासाठी १ जुलै २०१६ रोजी २ कोटी ८३ लाख वृक्ष लागवड केली असून ते जगवण्यासाठी शासन कष्टही घेत आहे. या कार्याची दखल गिनीज बुकने घेतली आहे. यापुढे तीन वर्षात ५० कोटी वृक्ष वन विभागाकडून लावण्यात येणार आहेत. पर्यावरणाचा समतोल, वनांची वाढ आणि ३३ टक्के वनाच्छादित क्षेत्र निर्माण करण्यासाठी शासनाच्या वन विभागाकडून उचललेले हे मोठे पाऊल आहे.

वन विभागाच्या बोरीवली येथील कॉल सेंटरवरून नागरिकांच्या वन विभागाशी निगडीत सर्व प्रश्नांची उत्तरे १९२६ या हेल्प लाईनद्वारे दिली जात आहेत. जनतेच्या तक्रारींचे निवारण व्हावे म्हणून या कॉल सेंटरमधील अधिकारी २४ तास काम करतात. एखाद्या व्यक्तीला अधिकची माहिती हवी असेल तर सर्व अपर प्रधान मुख्य वनसंरक्षक (प्रादेशिक/ वन्यजीव), मुख्य वनसंरक्षक (प्रादेशिक/ वन्यजीव) यांच्याकडून माहिती पुरवली जाते.

सर्वसामान्यपणे १९२६ वर कॉल करताना आपल्याला भाषा निवडण्याचा मार्ग मोकळा असतो. त्यामुळे भाषेचा प्रश्न निर्माण होत नाही.

माहिती घेताना जर जंगलात वनवा, अवैध वृक्षतोड, जंगलात अतिक्रमण, वन्यजीव शिकार, जंगलात अवैध चराई, रहिवासी क्षेत्रात वन्यजीव आढळून आल्यास किंवा एखाद्या कारणासाठी गोपनीय माहिती देण्याची असेल तर आपण कॉल करू शकतो.

'१' हरित सेना / हरित महाराष्ट्र अभियान