जेम्स ग्रोव्हर थर्बर

(८ डिसेंबर १८९४–२ नोव्हेंबर १९६१). अमेरिकन विनोदकार. जन्म आणि शिक्षण ओहायाे येथे. १९२७ पासून द न्यूयॉर्कर ह्या नियतकालिकात तो विनोदी लेखन करू लागला. त्याच्या ह्या विनोदी लेखनाच्या अनुषंगाने त्याने स्वतः काढलेली रेखाचित्रेही मार्मिक असत. द औल इन द अ‍ॅटिक अँड अदर पर्‌प्‍लेक्सिटीज (१९३१), द सील इन द बेडरुम अँड अदर प्रेडिकॅमेंट्स (१९३२), माय लाइफ अँड हार्ड टाइम्स (१९३३), मेन, विमेन अँड डॉग्ज (१९४३), द थर्बर कारनिव्हल (१९४५) आणि थर्बर कंट्री (१९५३) हे त्याचे काही उल्लेखनीय लेखसंग्रह. त्याचा विनोद सौम्य व प्रसन्न आहे. भावनांचा उपशम झाल्यानंतरच विनोद अवतरतो; प्रत्यक्षातील पुष्कळशा दुःखकारक घटना नंतर आठवल्या की हास्यास्पद वाटू लागतात; अतिपरिचयाच्या गोष्टींतूनच विनोदनिर्मिती होते; दुसऱ्याबद्दल तुच्छता वाटून नव्हे, तर स्वतःबद्दल कीव वाटून माणूस हसतो, असे त्याचे विनोदाचे तत्त्वज्ञान आहे. अनुभवाच्या तळाशी असणाऱ्या दुःखांची आच त्याच्या विनोदातून जाणवते. यंत्रयुगातील हळव्या व्यक्तींचे हाल, जीवघेणे मनोविश्लेषण व वाढत्या स्त्रीस्वातंत्र्याने केलेला पुरुषाचा कोंडमारा हे त्याचे काही आवडते विषय. न्यूयॉर्क शहरी तो निवर्तला.

संदर्भ : Bernstein, Burton, Thurber, A Biography, New York, 1975.

लेखक:  म. कृ. नाईक

माहिती स्रोत : मराठी विश्वकोश